Thánh Tản Viên, hay Sơn Tinh, là một trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Không chỉ là vị thần cai quản núi Tản Viên (Ba Vì), Ngài còn là biểu tượng của sức mạnh thiên nhiên và tinh thần chống lũ lụt của người Việt cổ. Vậy Thánh Tản Viên là ai? Hãy cùng Influencervn khám phá chi tiết những bí ẩn và giá trị tâm linh sâu sắc xung quanh vị thánh này.
Thánh Tản Viên là ai?
Theo truyền thuyết dân gian Việt Nam, Sơn Tinh là một vị thần có quyền năng tối cao, cai quản dãy núi Ba Vì và là một trong bốn vị thần được tôn kính nhất trong tín ngưỡng dân gian, được gọi là Tứ bất tử. Ông được xem là vị thần đứng đầu trong nhóm bốn vị thần này.
Những câu chuyện cổ về Sơn Tinh, đặc biệt là câu chuyện Sơn Tinh – Thủy Tinh, đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam hiện đại. Những câu chuyện này không chỉ giúp ông trở thành một vị thần bất tử trong tín ngưỡng mà còn là một biểu tượng văn hóa đặc sắc.
Sự tích dân gian về Đức Thánh Tản Viên
Sau khi đã biết Thánh Tản Viên là ai, chúng ta hãy cùng khám phá sự tích về vị thánh này.
Dưới thời Hùng Vương thứ 18, một vị thần linh được người dân tôn kính mang tên Tản Viên Sơn Thánh đã xuất hiện. Tên thật của Ngài là Nguyễn Tuấn. Cha của Ngài, cụ Nguyễn Cao Hành, là một thầy thuốc tài ba, chuyên tâm chữa bệnh cứu người. Mẹ của Ngài, cụ bà Đinh Thị Đen, là một người phụ nữ đức hạnh và hiền lành. Cha mẹ của Tản Viên Sơn Thánh hiện đang được thờ cúng tại đền Lăng Xương, Phú Thọ. Ngài sinh ra tại động Lăng Xương cổ (nay thuộc xã Trung Nghĩa, huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ).
Bà Ma Thị Cao Sơn, một người phụ nữ dân tộc Dao, đã nhận nuôi dưỡng Ngài. Bà là người cai quản vùng núi Ba Vì, có công lớn trong việc hướng dẫn người dân làm ăn sinh sống và truyền dạy cách sử dụng các loại thảo dược trong rừng để chữa bệnh.
Theo truyền thuyết về Sơn Tinh và Thủy Tinh, Ngài được vua Hùng Vương thứ 18 gả con gái là Mị Nương Công Chúa Ngọc Hoa cho Ngài. Ngài còn được biết đến là cha của Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn, hay La Bình Công Chúa, người hiện đang được thờ tại đền Mẫu Đông Cuông (Yên Bái) và đền Bắc Lệ (Lạng Sơn). Ngoài ra, đền Suối Mỡ (Bắc Giang) cũng được biết đến là nơi Mẫu tu tiên thành đạo.
Những câu chuyện về Ngài gắn liền với những công lao to lớn trong việc cứu giúp dân chúng, bảo vệ đất nước, đánh đuổi giặc ngoại xâm và dạy dân cách làm ăn sinh sống. Trong thời bình, Ngài chu du khắp nơi với “gậy thần, sách ước”, dạy dân cách sử dụng cây thuốc để chữa bệnh, cứu người.
Với những đóng góp to lớn, Tản Viên Sơn Thánh được nhiều triều vua ban tặng các danh hiệu cao quý như “Đệ nhất bách thần”, “Thượng đẳng tối linh thần”, “Nam thiên thánh tổ”, “Ngũ nhạc thần vương”, “Chiêu tường tập thiện”, “Thượng thượng thượng đẳng tối linh thần”. Ngài được xem là Tổ sư của nghề thuốc Nam.
Nơi thờ Đức Thánh Tản Viên Sơn ở đâu?
Bên cạnh thắc mắc Thánh Tản Viên là ai, nhiều người cũng tò mò về nơi thờ cúng Đức Thánh Tản Viên Sơn.
Dãy núi Ba Vì, mặc dù diện tích không lớn, lại nổi bật với độ cao đáng kể và độ dốc lớn. Khối núi này bao gồm ba đỉnh chính: đỉnh Vua (cao 1.296m), Tản Viên (cao 1.281m) và Ngọc Hoa (cao 1.120m). Dù mang tên Ba Vì, trong dân gian, ngọn núi này thường được gọi là núi Tản Viên.
Núi Tản Viên gắn liền với truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh, kể về cuộc chiến giữa hai vị thần. Theo truyền thuyết, khi Thủy Tinh dâng nước, Sơn Tinh đắp núi, xây thành để chống lại. Mặc dù chiều cao thực tế của núi Ba Vì thấp hơn núi Tam Đảo khoảng 300m, nhưng ngọn núi này vẫn được coi là linh thiêng nhất, có lẽ do vị trí long mạch và danh tiếng của Đức Thánh Tản, một trong Tứ Thánh Bất Tử của Việt Nam. Câu ca dao “Nhất cao là núi Ba Vì, thứ ba Tam Đảo, thứ nhì Độc Tôn” phần nào phản ánh điều này.
Theo truyền thuyết, vua Đường cho rằng núi Ba Vì là nơi giữ long mạch, đầu rồng của dãy Trường Sơn. Để thực hiện âm mưu đô hộ, vua Đường sai Cao Biền đào một trăm giếng quanh núi nhằm triệt tiêu long mạch. Tuy nhiên, các giếng cứ đào xong lại bị sập, không thể phá hủy được long mạch. Sự linh thiêng và ý nghĩa của núi Ba Vì từ đó càng được khẳng định.
Hiện nay, đền Tản Viên Sơn Thánh tọa lạc trên địa phận hai xã Minh Quang và Ba Vì, huyện Ba Vì, Hà Nội. Khu đền này bao gồm ba ngôi đền: đền Thượng, đền Trung và đền Hạ. Tương truyền, đền được xây dựng từ thời An Dương Vương để thờ Thánh Tản.
Trong quá trình xây dựng, người dân hai bên bờ sông Đà đã cùng nhau vận chuyển đất đá lên núi, vượt qua nhiều khó khăn. Trải qua thời gian, đền Thượng đã bị hư hại và được xây dựng lại vào năm 1993 trên đỉnh núi Tản. Những câu chuyện huyền bí về Thánh Tản vẫn được lưu truyền trong dân gian. Từ đền Thượng, du khách có thể leo thêm hơn nghìn bậc đá để đến đền thờ Bác Hồ, nằm ở độ cao gần 1.300 mét, đỉnh cao nhất của dãy núi Ba Vì.
Xem thêm: Hiệp Đen Là Ai? Tất Tần Tật Về Giang Hồ Số 1 Đất Sài Thành
Thắc mắc Thánh Tản Viên là ai đã có lời giải đáp chi tiết ở trên. Những câu chuyện về Ngài không chỉ thể hiện ước vọng chinh phục thiên nhiên mà còn là bài học về tinh thần đoàn kết, lòng dũng cảm và ý chí kiên cường. Sự hiện diện của Thánh Tản Viên trong đời sống tâm linh người Việt là minh chứng cho những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, cần được trân trọng và gìn giữ
