Tối ngày 27/12/2024, cả nước long trọng kỷ niệm 300 năm ngày sinh của Hải Thượng Lãn Ông – danh y tài ba của Việt Nam thế kỷ 18. Vậy Hải Thượng Lãn Ông là ai? Ông đã để lại những di sản gì cho nền y học nước nhà? Hãy cùng Influencervn tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của vị danh y lỗi lạc này.
Hải Thượng Lãn Ông là ai?
Khi tìm hiểu về nền y học cổ truyền Việt Nam, không thể không nhắc đến Hải Thượng Lãn Ông, một danh y lỗi lạc đã để lại những dấu ấn đậm nét trong lịch sử.
Ông tên thật là Lê Hữu Trác, sinh năm 1724 tại thôn Văn Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương (nay thuộc tỉnh Hưng Yên). Không chỉ là một danh y kiệt xuất, ông còn là một nhà thơ, nhà văn hóa lớn.
Biệt danh “Hải Thượng Lãn Ông” gắn liền với ông mang nhiều ý nghĩa sâu xa. “Hải Thượng” là ghép từ địa danh quê cha và quê mẹ, còn “Lãn Ông” nghĩa là “ông lười”, thể hiện sự lười biếng với danh lợi, quyền thế.
Con đường đến với y thuật của vị lương y tài ba
Để hiểu rõ hơn Hải Thượng Lãn Ông là ai, chúng ta cần tìm hiểu về con đường đến với y thuật của ông. Lê Hữu Trác sinh ra trong một gia đình có truyền thống khoa bảng, cha và anh trai đều là những vị quan lớn trong triều đình. Bản thân ông cũng sớm bộc lộ tài năng, thi đỗ tam trường, tinh thông võ nghệ và từng cầm quân ra trận, lập nhiều chiến công.
Chúa Trịnh nhiều lần có ý cất nhắc ông lên làm quan, nhưng Lê Hữu Trác đều từ chối. Chứng kiến thời cuộc nhiễu nhương, quan lại tham nhũng, ông quyết định từ bỏ con đường công danh, lui về quê nhà.
Một bước ngoặt lớn đã xảy ra khi Lê Hữu Trác, tức Hải Thượng Lãn Ông, mắc phải một căn bệnh hiểm nghèo. Sau khi được lương y Trần Độc chữa khỏi, ông nhận ra sứ mệnh đích thực của cuộc đời mình. Từ đó, ông quyết tâm theo đuổi sự nghiệp y thuật, cứu người giúp đời.
Hải Thượng Lãn Ông miệt mài nghiên cứu kinh điển y học, sưu tầm các bài thuốc dân gian, đồng thời học hỏi từ các bậc tiền bối như Tuệ Tĩnh và Chu Văn An. Ông không ngừng trau dồi kiến thức, thực hành và đúc kết kinh nghiệm trong quá trình chữa bệnh cứu người.
Những di sản quý báu của Hải Thượng Lãn Ông
Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác không chỉ để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân với y đức cao cả mà còn có những cống hiến to lớn cho nền y học nước nhà. Ông được suy tôn là “Y Thánh của Việt Nam”, người đã chắt lọc tinh hoa y học cổ truyền và để lại cho hậu thế những di sản đồ sộ.
Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh
Đây là bộ sách đồ sộ được soạn thảo trong suốt 40 năm gồm 28 tập, 66 quyển, bao quát đầy đủ các lĩnh vực của y học, từ y lý, y thuật, y đức đến dược và dưỡng sinh.
Tác phẩm kế thừa quan điểm “Nam dược trị Nam nhân” của Thiền sư Tuệ Tĩnh, đề cao việc sử dụng các loại thảo dược sẵn có trong nước để chữa bệnh cho người Việt. Không chỉ dừng lại ở đó, Hải Thượng Lãn Ông còn bổ sung thêm hơn 300 vị thuốc Nam và 2854 bài thuốc dân gian mà ông tích lũy được trong quá trình hành nghề và nghiên cứu.
“Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh” được coi là tinh hoa của nền y học cổ truyền Việt Nam, là kim chỉ nam cho các thế hệ thầy thuốc. Trong bộ sách, Hải Thượng Lãn Ông đã phân loại bệnh học một cách khoa học, trình bày rõ ràng nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị các loại bệnh. Ông đặc biệt chú trọng đến việc kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, giữa y lý Đông y và kinh nghiệm dân gian.
Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh đang lưu giữ một bộ bản khắc gỗ thị của “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” có niên đại từ thời vua Tự Đức. Bộ bản khắc này gồm 2209 mặt, mỗi mặt có 16 dòng, mỗi dòng 21 chữ, cho thấy sự trân trọng và tầm quan trọng của tác phẩm đối với lịch sử y học Việt Nam.
Thượng kinh ký sự
“Thượng kinh ký sự” là tác phẩm bằng chữ Hán do Hải Thượng Lãn Ông ghi chép lại những điều tai nghe mắt thấy trong thời gian ông được mời chữa bệnh cho chúa Trịnh Sâm. Tác phẩm không chỉ có giá trị y học mà còn là một áng văn chương quý giá, mang nhiều ý nghĩa lịch sử.
Qua những trang viết của Lãn Ông, hậu thế có cái nhìn chân thực về cuộc sống xa hoa, trụy lạc của tầng lớp vua chúa quan lại trong phủ Chúa Trịnh. “Thượng kinh ký sự” góp phần tái hiện một giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước, đồng thời khắc họa rõ nét chân dung một danh y có tâm, có tầm, vừa giỏi y thuật vừa tinh thông văn chương.
Một số tác phẩm nổi bật khác
Ngoài 2 di sản nổi bật kể trên, hậu thế còn biết đến Hải Thượng Lãn Ông là ai qua các tác phẩm như:
- Y hải cầu nguyên (1782)
- Vận khí bí điển (1786)
- Lĩnh Nam bản thảo
Đây là những tác phẩm chứa đựng giá trị văn học và lịch sử vô cùng to lớn. Không chỉ làm phong phú thêm di sản văn hóa của dân tộc, chúng còn là kho tàng tri thức quý giá cho thế hệ tương lai. Những đóng góp to lớn của ông cho nền y học và văn hóa Việt Nam đã được UNESCO vinh danh vào năm 2023.
Có thể bạn quan tâm: Vợ Cầu Thủ Duy Mạnh Là Ai? Ái Nữ Chủ Tịch CLB Sài Gòn
Lời Kết
Đến đây có lẽ bạn đọc đã hiểu được Hải Thượng Lãn Ông là ai. Ông không chỉ là một thầy thuốc giỏi, mà còn là một tấm gương sáng về y đức, lòng yêu nước và tinh thần cống hiến. Lương y Lê Hữu Trác xứng đáng được tôn vinh là ông tổ của nền y học cổ truyền và là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam đến mãi về sau.
